شناسایی فایتوپلاسماهای همراه با پیچیدگی برگ هلو و شلیل در استانهای مازندران، گلستان و آذربایجان¬غربی

فایتوپلاسماها گروهی از پروکاریوتهای فاقد دیواره سلولی و از رده مولیکوت هستند که تاکنون کشت آنها در محیطهای میکروبیولوژیک امکانپذیر نبوده است. فایتوپلاسماها شبه مایکوپلاسماهای همراه با بیماریهای زردی و محدود به آوند آبکشی میباشند که نخستین بار در سال 1967 در سلولهای آوند آبکشی گیاهان مبتلا به زردی و کوتولگی، که تا آن زمان به عنوان بیماریهای ویروسی محسوب می¬شدند، با میکروسکوپ الکترونی مشاهده شدند. اندازه ژنوم آنها کوچک و از 530 تا 1350 کیلو جفتباز متغیر بوده و حاوی درصد پایینی گوانین به اضافه سایتوزین هستند. آنها عوامل همراه با بیماری¬های شدیدی در دامنه وسیعی از گونه¬های گیاهی به ویژه در درختان میوه هستند و توسط حشرات ناقل که عمدتاً زنجرکها هستند، بین گیاهان منتقل می شوند. هلو، شلیل و آلو به طور گسترده در اکثر استان¬های ایران کشت می شوند. پیچیدگی برگ هلو و شلیل یک بیماری همراه با فایتوپلاسماست که موجب خسارت شدیدی در درختان هلو و شلیل در دنیا و همچنین در ایران میشود. در سالهای 1391و ¬139 در اکثر باغهای هلو، شلیل و آلو از استانهای مازندران، گلستان و آذربایجانغربی علائمی مشابه علائم فایتوپلاسمایی مشاهد گردید. درختان آلوده دارای علائم کاهش اندازه برگ و لوله شدن برگها به سمت بالا و ضخیم شدن رگبرگهای میانی و کناری، ارغوانی شدن حاشیه برگها، ریزش میوههای کوچک و نارس، زردی، کاهش اندازه برگ، ضعف و کاهش رشد بودند. طی نمونه برداری در برخی از مزارع و باغها به بوتههای تلخه بیانی (sophora alopecuroides) برخورد شد که علائم زردی، ریزبرگی و یا فیلودی را نشان می¬دادند. دی ان ای کل از 5/. گرم از بافت رگبرگها با بکارگیری ctab استخراج گردید. سپس با آغازگرهای طراحی شده برای تکثیر ناحیه 16sr rna، 16s-23sr rna و بخشی از ناحیه 23sr rna مثل p1/p7 و p1/tint و جفت آغازگر pa2f/pa2r برای تکثیر ناحیه 16sr rna و بخشی از 16s-23sr rna برای تکثیر این نواحی در pcr استفاده گردید. pcr آشیانه¬ای با آغازگرهای عمومی مانند r16f2n/r16r2 و اختصاصی درختان میوه مانند fu5/ru3 و npa2f/npa2r انجام گرفت و قطعات مورد انتظار با اندازه¬های تقریبی به ترتیب 1200، 850 و 480 جفت باز در درختان دارای علائم تکثیر شد در شرایط مشابه از نمونه¬های فاقد علائم باندی تکثیر نگردید. نماینده¬هایی از جدایه¬ها توسط جفت آغازگر secafor2/secarev3 به دنبال secafor1/secarev3 در pcr نیمه آشیانهای تکثیر گردید و محصول pcr های آشیانه ای تعیین توالی گردید. نتایج تعیین توالی حضور سه زیرگروه فایتوپلاسمایی 16srix-c (گروه جاروک نخود کبوتر)، 16srx-f (گروه بدشکلی سیب) و 16srxii-a (گروه استالبور) در جدایههای مورد بررسی را نشان داد. درخت فیلوژنتیکی براساس توالی های بدست آمده با سه روش اتصال همسایهها، ماکزیمم لایکلی هود و ماکزیمم پارسیمونی با نرم افزار mega 5 ترسیم شد. rflp مجازی با نرم افزارهای iphyclassifier و pdraw32 براساس توالی¬های شناسایی شده با نوکلئازهای برشی alui، bamhi، bfai، bstui (thai)، drai، ecori، haeiii، hhai، hinfi، hpai، hpaii، kpni، sau3ai(mboi)، msei، rsai، sspi و taqi انجام شد. درصد شباهت توالی¬ها و آنالیز فیلوژنتیکی برای تعیین دقیق گروه و زیرگروههای فایتوپلاسمایی و ارزیابی تنوع ژنتیکی جدایه های بررسی شده مورد استفاده قرار گرفت. ضرایب تشابه جدایهها محاسبه و دندروگرام گروهبندی جدایهها با استفاده از ضرایب تشابه آنها براساس rflp ترسیم گردید. بر این اساس جدایه¬های مورد مطالعه در هفت دسته طبقه بندی شدند. این اولین گزارش از همراهی زیرگروه فایتوپلاسمایی 16srix-c با پیچیدگی زرد برگ درختان هلو و شلیل و همراهی candidatus phytoplasma prunorum با کوتولگی زرد برگ آلو در ایران است.